Menopauza to termin określający ostatnią miesiączkę w życiu kobiety, po której przez kolejne 12 miesięcy nie występuje już krwawienie miesiączkowe. Okres poprzedzający menopauzę nazywany jest premenopauzą, natomiast czas po jej wystąpieniu – postmenopauzą. Wszystkie te etapy składają się na tzw. okres okołomenopauzalny, który występuje najczęściej między 45 a 55 rokiem życia.
Czas ten charakteryzuje się szeregiem zmian zachodzących w organizmie kobiety, spowodowanych spadkiem poziomu hormonów płciowych, szczególnie estrogenów.
Okres okołomenopauzalny – zmiany w skórze
Skóra w okresie okołomenopauzalnym wymaga większej czułości i opieki. Przez spadek estrogenów maleje produkcja kolagenu i elastyny, zmniejsza się zawartość kwasu hialuronowego oraz ceramidów, czyli wszystkich podstawowych składników budujących skórę. W efekcie staje się ona bardziej wiotka, mniej elastyczna i jędrna, pogłębiają się zmarszczki. Przez słabszą regenerację oraz ścieńczenie naskórka łatwiej występują podrażnienia, a także wolniej goją się rany. W wyniku osłabienia struktury tkanek oraz zmiany w funkcjonowaniu gruczołów łojowych skóra może stać się bardzo sucha i swędząca lub wręcz odwrotnie – tłusta i skłonna do zmian trądzikopodobnych. Dodatkowo zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety powodują zaburzenia rozkładu melaniny – naturalnego barwnika skóry, czego efektem mogą być przebarwienia np. plamy starcze, melazma czy przebarwienia pozapalne.
Składniki kosmetyków szczególnie korzystne w okresie okołomenopauzalnym
Skóra w okresie okołomenopauzalnym wymaga pielęgnacji odpowiednio dobranej do jej indywidualnych potrzeb. Składniki, których warto szukać w kosmetykach do skór dojrzałych możemy podzielić na grupy:
Składniki przeciwstarzeniowe
W czasie menopauzy skóra traci część swojej naturalnej sprężystości i gęstości. Dlatego tak ważne jest, by sięgać po kosmetyki zawierające składniki, które wspierają produkcję kolagenu i elastyny, przywracając skórze jędrność i młodzieńczy wygląd, takie jak:
kompleks Estrifemme – będący naturalnym źródłem fitoestrogenów, wspiera równowagę skóry w okresie zmian hormonalnych, ujędrnia, przywraca naturalny owal twarzy, poprawia elastyczność, redukuje widoczność zmarszczek oraz naczynek, chroni przed stresem oksydacyjnym i skutkami procesu glikacji,
peptydy biomimetyczne – stymulują syntezę kolagenu i elastyny, poprawiają nawilżenie oraz przyspieszają regenerację skóry,
ekstrakt z czerwonych alg morskich – posiada szereg właściwości pielęgnacyjnych m.in. redukuje widoczność zmarszczek, wykazuje działanie ujędrniające – liftingujące, silnie nawilża, działa antyoksydacyjnie.
Antyoksydanty
W okresie okołomenopauzalnym spada poziom estrogenów, które mają działanie ochronne dla skóry. W efekcie tego staje się ona bardziej podatna na działanie wolnych rodników (powstających m.in. pod wpływem promieniowania UV, zanieczyszczeń). Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki, chroniąc komórki skóry przed uszkodzeniami i spowolnieniem procesów starzenia, dlatego warto sięgać po kosmetyki je zawierające. Do antyoksydantów zaliczmy m.in.:
witaminę C – powszechnie znany, silny przeciwutleniacz, rozjaśnia przebarwienia, nadaje skórze blask, oddziałuje na stabilizację włókien kolagenu,
ekstrakt z lukrecji – działa jako silny antyoksydant, chroniąc skórę przed stresem oksydacyjnym i szkodliwym wpływem wolnych rodników, wyrównuje koloryt cery.
Kwasy
Zastosowanie kwasów w pielęgnacji skóry w okresie okołomenopauzalnym pozwala zintensyfikować procesy regeneracyjne naskórka, pobudzić fibroblasty do produkcji włókien podporowych oraz zwiększyć poziom nawilżenia skóry. Dodatkowo kwasy pomagają wyrównać koloryt, rozjaśnić przebarwienia i zwiększyć skuteczność działania innych substancji aktywnych, co czyni je istotnym elementem pielęgnacji. Przykładami takich substancji są:
kwas migdałowy – dzięki swojej dużej cząsteczce wolniej penetruje naskórek, co skutkuje efektywnym złuszczaniem bez podrażnień. Co więcej, reguluje wydzielanie sebum i zmniejsza skłonność do powstawania niedoskonałości,
kwas laktobionowy – delikatnie usuwa martwe komórki naskórka, jednoczenie go zmiękczając i nawilżając, działa łagodząco i antyoksydacyjnie, regeneruje, wzmacnia barierę skórną, redukuje widoczność zmarszczek, poprawia jędrność i elastyczność skóry,
glukonolakton – zaliczany do polihydroksykwasów, łagodnie złuszcza martwy naskórek, dodatkowo działa antyoksydacyjnie, przeciwstarzeniowo, łagodzi podrażnienia, nawilża.
Składniki regenerujące i nawilżające
W pielęgnacji skóry w okresie menopauzy kluczowe jest połączenie składników regenerujących, które wspierają odbudowę struktur skóry, oraz nawilżających, które przywracają jej miękkość i komfort. Tylko taka kompleksowa pielęgnacja zapewnia skórze promienny wygląd mimo zmian hormonalnych. Wśród takich składników możemy wyróżnić:
kompleks lipidów – pomaga wzmocnić naturalną barierę ochronną naskórka, zmniejszając tym samym nadmierną transepidermalną utratę wody,
mineralny ekstrakt z alg wapiennych – dzięki zawartości hydrokoloidowej matrycy z amylopektyny ryżowej i ekstraktu z wodorostów kompleks ten zapewnia natychmiastowe i długotrwałe nawilżenie, wzmacnia barierę naskórkową i wygładza skórę,
ceramidy – składnik naturalnie budujący skórę, przyczyniaj się do silnej regeneracji naskórka, łagodzenia podrażnień,
ektoina – substancja silnie nawilżająca, która dodatkowo ogranicza negatywny wpływ na komórki skóry czynników zewnętrznych.
Menopauza wiąże się z wieloma zmianami w organizmie kobiety, które są również widoczne na skórze. W naszej najnowszej linii More Than Pause zawarliśmy starannie dobrane składniki, które odpowiadają na potrzeby skóry w okresie okołomenopauzalnym. To ukierunkowana pielęgnacja, która pomaga przywrócić komfort, jędrność i dobrą kondycję dojrzałej cerze.
NMF (Natural Moisturizing Factor), czyli Naturalny Czynnik Nawilżający to złożony kompleks niskocząsteczkowych substancji higroskopijnych naturalnie występujących w warstwie rogowej naskórka (stratum corneum). Jego głównym zadaniem jest utrzymanie prawidłowej równowagi wodnej w skórze. W skład tego kompleksu wchodzą aminokwasy oraz ich pochodne, mocznik, mleczany, cukry oraz sole mineralne.
Naturalny Czynnik Nawilżający dzięki zdolności do wiązania i zatrzymywania wody w naskórku:
odpowiada za odpowiednie nawilżenie naskórka,
wpływa na elastyczność oraz gładkość skóry,
oddziałuje na prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej,
chroni przed nadmierną transepidermalną utratą wody – TEWL.
Mechanizmy wspierania Naturalnego Czynnika Nawilżającego w skórze
Poziom NMF może spadać z wiekiem, jak również w wyniku działania silnych detergentów, czynników środowiskowych czy pod wpływem różnych chorób skóry, jak np. atopowe zapalenie skóry. Skutkiem zmniejszenia zawartości NMF w naskórku jest pogorszenie kondycji skóry, pojawienie się szorstkości i suchości oraz zwiększonej podatności na podrażnienia.
Zmianom tym można jednak przeciwdziałać poprzez zastosowanie odpowiednich produktów kosmetycznych, które mogą dwukierunkowo wspierać NMF:
poprzez dostarczenie składników uzupełniających ubytki w NMF,
poprzez stymulację skóry do syntezowania składników NMF.
Składniki aktywne oddziałujące na NMF
Wśród składników uzupełniających ubytki Naturalnego Czynnika Nawilżającego wyróżniamy:
mocznik – stanowi jeden z głównych składników Naturalnego Czynnika Nawilżającego. W niskich stężeniach do 10% działa jako silny humektant, a więc przyciąga i zatrzymuje wodę w naskórku, zapewniając mu odpowiednie nawilżenie,
aminokwasy (alanina, glicyna, arginina, seryna) – działają synergistycznie jako składniki NMF. Podobnie jak mocznik wiążą wodę, ale również regulują pH, wspierają barierę naskórkową i wpływają na procesy regeneracyjne skóry. Dzięki temu skóra zachowuje swoją elastyczność, gładkość oraz odporność na czynniki zewnętrzne,
PCA i jego sole – są jednymi z najsilniejszych humektantów. Wykazują działanie podobne do aminokwasów,
kwas mlekowy i jego sole – to higroskopijne składniki wspierające naturalną zdolność skóry do utrzymania równowagi wodnej. Kwas mlekowy w małych stężeniach wpływa również na aktywność enzymów proteolitycznych, które regulują złuszczanie i odnowę skóry. Dzięki temu warstwa rogowa ma odpowiednią grubość i strukturę, co warunkuje prawidłową zdolność do wiązania wody,
cukry i ich pochodne (trehaloza, fruktoza, glukoza i glicerol) pełnią funkcję humektantów i osmolitów – nie tylko wiążą i zatrzymują wodę w naskórku, ale także regulują ciśnienie osmotyczne w keratynocytach, chroniąc je przed odwodnieniem.
Składniki aktywne stymulujące skórę do syntetyzowania związków Naturalnego Czynnika Nawilżającego to:
PRO-NMF complex – to składnik aktywny, który działa wielopoziomowo, zwiększając zawartość NMF w naskórku poprzez stymulację powstawania jego prekursorów oraz aktywności enzymów przekształcających je w składniki NMF. Ponadto zwiększa zawartość glicerolu w skórze, który wiąże i zatrzymuję wodę w naskórku, zapewniając odpowiednie nawilżenia warstwy rogowej.
Dzięki stymulacji produkcji Naturalnego Czynnika Nawilżającego PRO-NMF complex wspiera także wzmocnienie otoczki komórek naskórka oraz syntezę lipidów międzykomórkowych, takich jak ceramidy czy cholesterol. W efekcie przyczynia się do poprawy funkcji bariery naskórkowej i zwiększenia odporności skóry na czynniki zewnętrzne.
Składniki wspierające NMF w naszych produktach
Naturalny Czynnik Nawilżający i prawidłowa bariera ochronna skóry to klucz do jej dobrej kondycji i promiennego wyglądu. Dlatego stworzyliśmy linię MORE THAN MOIST – nowoczesne formuły, które otulają skórę intensywną dawką nawilżenia. Produkty zawierają innowacyjny surowiec PRO-NMF complex, który wspiera naturalne mechanizmy utrzymywania wody w skórze i wzmacnia jej barierę ochronną.
Emolienty są jednym z trzech głównych filarów pielęgnacji włosów, obok humektantów i protein (równowaga PEH). Są to składniki natłuszczające, które w kosmetykach do włosów pełnią głównie funkcję ochronną i wygładzającą.
Jak działają emolienty?
Emolienty tworzą warstwę ochronną na włosach, otaczają włos cienką warstwą lipidową (tłuszczową), która: zapobiega odparowywaniu wody, chroni przed czynnikami zewnętrznymi (wiatr, mróz, promienie UV) i zabezpiecza przed uszkodzeniami mechanicznymi (np. podczas czesania). Dodatkowo wygładzają łuski włosa, dzięki czemu włosy stają się gładsze w dotyku, mniej podatne na puszenie, bardziej błyszczące. Ułatwiają rozczesywanie i stylizację, zmniejszają tarcie między włosami, co ogranicza ich plątanie się i ułatwia układanie fryzury.
Oleje i masła roślinne
Naturalne oleje i masła – charakteryzują się przede wszystkim działaniem filmotwórczym. Ponadto odbudowują spoiwo łusek włosa, a niektóre z nich mogą nawet penetrować włos. Dodatkowo obecność w wielu olejach naturalnej witaminy E chroni włosy przed wysoką temperaturą, przesuszeniem czy łamaniem się.
Przykładami składników należących do tej grupy są:
Olej kokosowy (INCI: Cocos Nucifera (Coconut) Oil) – olej o stałej konsystencji, otrzymywany poprzez tłoczenie pulpy owoców palmy kokosowej, który topnieje w temperaturze 23-26°C. W skład oleju kokosowego wchodzą: kwasy tłuszczowe, witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6), C, E, kwas foliowy oraz pierwiastki, takie jak: potas, wapń, magnez, żelazo, fosfor i cynk. Ze względu na budowę chemiczną olej kokosowy łatwo wnika w strukturę włosa i wykazuje silne powinowactwo do keratyny. Dzięki temu skutecznie chroni włosy przed uszkodzeniami. Olej kokosowy sprawdzi się idealnie w pielęgnacji włosów niskoporowatych.
Olej arganowy (INCI: Argania Spinosa Kernel Oil) – olej pozyskiwany poprzez tłoczenie nasion arganii żelaznej. Olej arganowy jest bogaty w glicerydy (głównie triglicerydy), karoteny, tokoferole, alkohole triterpenowe, sterole oraz ksantofile. Składnik ten pielęgnuje, nawilża, odbudowuje i wygładza włosy, a dodatkowo nadaje im blask. Bywa też stosowany pomocniczo przy skłonności do łupieżu i nadmiernego wypadania włosów.
Olej marula (INCI: Sclerocarya Birrea Seed Oil) – pozyskiwanyw wyniku tłoczenia pestek owoców drzewa marula, pochodzącego z Afryki. Składnik ten charakteryzuje się wysoką zawartością NNKT. Olej marula z powodzeniem wykorzystywany jest w pielęgnacji włosów. Nadaje im miękkość, jedwabistość i piękny połysk, a dodatkowo eliminuje suchość skóry głowy.
Olej jojoba (INCI: Simmondsia Chinensis (Jojoba) Seed Oil) – to w rzeczywistości płynny wosk pozyskiwany poprzez tłoczenie na zimno nasion krzewu jojoba. W jego skład wchodzą kwasy tłuszczowe, skwalen, fitosterole oraz witaminy E, A i D. Olej jojoba jest lekki i przyjemny w aplikacji, a dodatkowo nie pozostawia tłustego odczucia. Nawilża, odżywia suche i zniszczone włosy, a także reguluje przetłuszczanie skóry głowy.
Masło shea (INCI: Butyrospermum Parkii (Shea) Butter) – pozyskiwane poprzez tłoczenie nasion drzewa masłowego, rosnącego głównie w rejonach Afryki. Składa się przede wszystkim z kwasów tłuszczowych, witamin (A, E, F) oraz fitosteroli. W kosmetykach do włosów zamyka szczeliny w ich strukturze, likwidując ich porowatość i skłonność do puszenia się. Wygładza włosy, pomaga je dociążyć i nadaje blask. Masło shea regeneruje włosy i chroni przed przesuszeniem, dlatego też jest szczególnie polecane do pielęgnacji włosów suchych, zniszczonych oraz wysokoporowatych.
Inne emolienty w kosmetykach do włosów
Woski – pełnią głównie funkcję ochronną, wygładzającą i stylizującą. Stosuje się je zarówno w produktach do codziennej pielęgnacji (np. odżywkach, maskach), jak i w produktach do stylizacji (np. pastach, pomadach, woskach do włosów). Przykładami wosków występujących w kosmetykach do włosów są: wosk pszczeli (INCI: Cera Alba/ Beeswax), wosk candelilla (INCI: Euphorbia Cerifa (Candelilla) Wax) czy lanolina (INCI: Lanolin).
Silikony – wykazują właściwości ochronne, a także ułatwiają rozczesywanie włosów na mokro i na sucho. Dodatkowo ograniczają puszenie i elektryzowanie się włosów. Po ich zastosowaniu włosy stają się miękkie i błyszczące. Ponadto niektóre silikony o dużych cząsteczkach mogą tymczasowo „sklejać” rozdwojone końcówki, przez co włosy wizualnie wydają się zdrowsze. Przykładami silikonów w kosmetykach do włosów są: Dimetikon (INCI: Dimethicone) czy Cyklopentasiloksan (INCI: Cyclopentasiloxane).
Parafina (INCI: Parffinum Liquidum/ Petrolatum) – otrzymywana z destylacji jednej z frakcji ropy naftowej. Tworzy okluzyjną warstwę ochronną, która zapobiega nadmiernej utracie wilgoci. Obecność tego składnika w kosmetykach do włosów sprawia, że stają się one gładkie, błyszczące, mniej podatne na elektryzowanie i łatwiejsze w stylizacji. Jednakże jego nadmiar może obciążać włosy i powodować szybsze przetłuszczanie się, szczególnie u osób z cienkimi, rzadkimi lub niskoporowatymi włosami.
Alkohole tłuszczowe np. alkohol cetylowy (INCI: Cetyl Alcohol), alkohol stearylowy (INCI: Stearyl Alcohol), alkohol cetostearylowy (INCI: Cetearyl Alcohol) – działają natłuszczająco i wygładzają, zmiękczają włosy i chronią przed utratą wilgoci. Dodatkowo poprawiają konsystencję kosmetyków.
Pochodne alkoholi tłuszczowych np. Ceteareth, Steareth, Laureth – emolienty i środki konsystencjotwórcze. Estry np. mirystynian izopropylu (INCI: Isopropyl Myristate) – lekki emolient, daje efekt wygładzenia bez obciążania. Trójglicerydy np. Caprylic/Capric Triglyceride – pochodna oleju kokosowego, lekki emolient, który natłuszcza, wygładza i zmiękcza włosy, jednocześnie nie przeciążając ich.
Kto powinien stosować kosmetyki z emolientami?
Produkty z emolientami są szczególnie polecane dla osób posiadających włosy wysokoporowate, farbowane, rozjaśniane oraz często poddawane działaniu wysokiej temperatury np. podczas prostowania czy kręcenia. Również włosy suche i zniszczone potrzebują składników, które będą chroniły je przed dalszym przesuszeniem. Ponadto emolienty dobrze sprawdzą się w przypadku włosów z tendencją do puszenia się czy elektryzowania. Odpowiednio dociążą kosmyki włosów i wygładzą ich strukturę.
Emolienty najłatwiej dostarczyć włosom w postaci odżywek czy masek. Można również zastosować zabieg olejowania włosów. Warto pamiętać, że im bardziej zniszczone włosy, tym więcej emolientów należy zastosować w pielęgnacji. Nie należy jednak przesadzać z ich ilością, gdyż może to doprowadzić do nadmiernego obciążenia włosów.
Proteiny, czyli inaczej białka są jednymi z najbardziej wszechstronnych składników aktywnych w kosmetykach do włosów. Stanowią jeden z elementów zasad kategoryzowania produktów kosmetycznych do włosów pod względem PEH (proteiny, emolienty, humektanty). Żeby w pełni zrozumieć ich działanie, warto spojrzeć głębiej – na ich strukturę chemiczną, rozmiar cząsteczek i kompatybilność z keratyną włosa.
Włosy a proteiny – powiązanie biologiczne
Trzon włosa (łodyga) zbudowany jest głównie z keratyny, czyli fibrylarnego białka o wysokiej zawartości cysteiny (aminokwasu zawierającego siarkę). To właśnie mostki dwusiarczkowe (–S–S–) pomiędzy łańcuchami cysteiny odpowiadają za wytrzymałość, elastyczność i trwałość włosa.
Dlatego białka (proteiny) stosowane w kosmetykach działają na zasadzie biozgodności strukturalnej – mogą się wiązać z keratyną poprzez wiązania wodorowe, jonowe, a w przypadku niektórych – również kowalencyjne (np. z utlenioną cysteiną).
Struktura chemiczna i wielkość cząstek – klucz do działania
Proteiny kosmetyczne różnią się wielkością cząsteczek, co bezpośrednio wpływa na sposób ich oddziaływania na włos.
Wielkocząsteczkowe proteiny (np. hydrolyzed wheat protein, kolagen):
masa cząsteczkowa: > 10 000 Da (daltonów),
działają powierzchniowo – tworzą film ochronny, wygładzają łuski włosa,
Proteiny hydrolizowane (np. hydrolyzed keratin, hydrolyzed silk, hydrolyzed milk protein):
masa cząsteczkowa: 1 000–10 000 Da,
dzięki procesowi hydrolizy są bardziej kompatybilne z włóknem włosa – mogą penetrować w głąb warstwy korowej (cortex),
łatwiej wiążą się z uszkodzeniami i uzupełniają ubytki strukturalne.
3. Aminokwasy i oligopeptydy:
masa cząsteczkowa: <1 000 Da,
najmniejsze cząsteczki – wypełniają uszkodzenia i biorą udział w procesach naprawczych,
pełnią funkcję „cegiełek” do regeneracji uszkodzonej keratyny,
przykład: arginina, cysteina, seryna, glicyna.
Kompatybilność z włóknem włosa
Im bardziej białko przypomina strukturą naturalną keratynę włosa, tym skuteczniej może wspierać jego regenerację. Tradycyjnie stosowane hydrolizaty keratyny czy jedwabiu są biozgodne i tworzą trwałe wiązania z aminokwasami wewnątrz włosa, jednak pochodzą z surowców odzwierzęcych.
Dla osób poszukujących alternatywy wegańskiej i cruelty-free, doskonałym wyborem są proteiny roślinne – otrzymywane z pszenicy, soi, owsa czy groszku. Choć różnią się źródłem, po odpowiedniej hydrolizie (enzymatycznej lub chemicznej) uzyskują niskocząsteczkową strukturę, która umożliwia ich penetrację do wnętrza włosa.
Proteiny, które możemy znaleźć w składach kosmetyków: Hydrolyzed Keratin, Hydrolyzed Silk, Hyrolyzed Milk Protein oraz roślinne: Hydrolyzed Amaranth Protein, Hydrolyzed Wheat Protein, Oat Protein, Rice Protein, Pea (Pisum sativum) Protein, Soy Protein.
Wersja hydrolizowana oznacza, że cząsteczki zostały rozbite do peptydów i aminokwasów o niskiej masie cząsteczkowej – dzięki temu mogą łatwo penetrować włosy.
Proteiny z groszku (Pisum sativum) zawierają alfa-globuliny, a dokładniej:
globuliny – stanowią około 65–80% wszystkich białek grochu,
legumina (11S) – to właśnie ona jest alfa-globuliną.
vicilina (7S) – beta-globulina.
albuminy – ~15–25%
inne (np. gluteliny, prolaminy) – śladowe ilości
Co to są alfa-globuliny (11S Legumina)?
To rezerwowe białka magazynowane w nasionach roślin strączkowych. Są bogate w aminokwasy egzogenne, w tym: argininę, lizynę, leucynę, a częściowo też w siarkowe aminokwasy (chociaż w mniejszych ilościach niż np. keratyna). Mają strukturę sferyczną i dużą masę cząsteczkową (~320–400 kDa), ale po hydrolizie enzymatycznej powstają mniejsze peptydy – idealne do zastosowania kosmetycznego.
Hydrolizowane proteiny z groszku są nowoczesnym, wegańskim rozwiązaniem, gdyż:
zawierają kompletne aminokwasy, w tym BCAA oraz lizynę – białka jedne z najbliższych keratynie,
hydrolizowana forma (peptydy ~750 Da) – łączy się z keratyną przez wiązania jonowe i wodorowe, wzmacniając włosy i zwiększając ich sprężystość,
poprawia retencję wilgoci – przez zdolność wiązania wody i ochronę przed jej odparowaniem,
zawierają alfa-globulinę (11S Leguminę), która również ma zdolność wiązania z keratyną włosa (przez oddziaływania jonowe/wodorowe),
Czy proteiny zawsze są korzystne dla włosa?
Proteiny mogą wyraźnie poprawić kondycję i wygląd włosów. Jeśli jednak włos nie ma ubytków strukturalnych, nadmiar protein może:
zaburzyć równowagę elektrostatyczną włókna,
prowadzić do sztywności i łamliwości (tzw. przeproteinowanie),
Współczesna kosmetologia coraz częściej sięga po zaawansowane technologicznie składniki aktywne, które działają precyzyjnie, skutecznie i bezinwazyjnie. Jedną z takich nowoczesnych grup substancji są peptydy biomimetyczne. Cieszą się one dużą popularnością zarówno w kosmetyce profesjonalnej, jak i w pielęgnacji domowej. Ale czym tak naprawdę są peptydy biomimetyczne, jakie ich rodzaje można wyróżnić i jakie mają działanie na skórę? Przyjrzyjmy się im bliżej.
Czym są peptydy biomimetyczne?
Peptydy biomimetyczne stosowane w kosmetologii to zbudowane z łańcucha aminokwasów syntetyczne związki chemiczne, które naśladują działanie naturalnych peptydów występujących w ludzkim organizmie. Wraz z wiekiem ich ilość w maleje lub dochodzi do uszkodzenia ich prawidłowej syntezy, a to może powodować dysfunkcje w ich działaniu. Peptydy biomimetyczne są syntetyzowane laboratoryjnie, ale ich budowa i funkcja przypomina te, które pełnią ważne role biologiczne – między innymi w regeneracji tkanek, procesach gojenia, czy przekazywaniu sygnałów międzykomórkowych.
Słowo „biomimetyczne” pochodzi od greckich słów bios (życie) i mimesis (naśladowanie). Peptydy biomimetyczne działają poprzez naśladowanie funkcji naturalnych peptydów, występujących w ludzkim organizmie.
Rodzaje peptydów biomimetycznych
Peptydy biomimetyczne stosowane w kosmetologii pełnią wiele funkcji, których celem jest poprawa wyglądu skóry oraz utrzymanie jej w jak najlepszej kondycji. Ich zadaniem jest między innymi: stymulowanie procesów regeneracyjnych skóry, poprawa jej gęstości i elastyczności, redukcja zmarszczek i innych oznak starzenia. Peptydy biomimetyczne można podzielić na kilka kategorii w zależności od ich działania i celu biologicznego.
Peptydy sygnałowe
To jedna z głównych grup peptydów biomimetycznych. Są to krótkie łańcuchy aminokwasów, które oddziałują na receptory komórkowe, aktywując procesy naprawcze i wzmacniające strukturę skóry. Ich podstawowym zadaniem jest stymulacja komórek skóry do regeneracji. Odbywa się to poprzez naśladowanie naturalnych sygnałów wysyłanych w organizmie w odpowiedzi na uszkodzenia lub starzenie się tkanek. Działają jak „instrukcje” dla komórek, przypominając im, jak mają funkcjonować młode i zdrowe komórki.
Przykłady peptydów sygnałowych:
Palmitoyl Tripeptide-38 – znany także jako Matrixyl Synthe-6, zaliczany do jednych z najskuteczniejszych peptydów sygnałowych, pobudzający syntezę kluczowych dla utrzymania jędrności skóry struktur, takich jak: kolagen, laminina, fibronektyna.
Palmitoyl tripeptide-5 – peptyd sygnałowy imitujący występującą w skórze trombospondynę I, dzięki czemu aktywuje transformujący czynnik wzrostu β, główny czynnik pobudzający syntezę kolagenu przez fibroblasty.
Palmitoyl pentapeptide-4 – jest to peptyd, który stymuluje produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego, poprawia jędrność skóry oraz redukuje zmarszczki.
Copper peptides (miedziowe peptydy) – wspomagają gojenie, regenerację i mają działanie przeciwzapalne i przeciwstarzeniowe.
Peptydy neurotransmiterowe (neuropeptydy)
Peptydy neurotransmiterowe, zwane również neuropeptydami, to biomimetyczne peptydy, które oddziałują na przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe w skórze. Ich działanie polega głównie na hamowaniu skurczów mięśni twarzy, co prowadzi do wygładzenia zmarszczek, szczególnie tych dynamicznych – powstających na skutek ruchów twarzy (np. zmarszczki mimiczne na czole, wokół oczu, ust).
Przykłady neuropeptydów:
Acetyl Hexapeptide-8 – najczęściej stosowany neuropeptyd, łagodzi napięcie mięśniowe, zmniejsza ich skurcz redukując powstawanie zmarszczek mimicznych. Działa podobnie jak toksyna botulinowa, ale znacznie łagodniej i powierzchniowo.
Pentapeptide-18 – naśladuje działanie enkefalin – naturalnych neuropeptydów organizmu o działaniu rozluźniającym. Działa synergicznie z argireliną, wzmacniając jej efekt. Zmniejsza napięcie mięśniowe, szczególnie w mięśniach mimicznych twarzy.
Acetyl Hexapeptide-1 – składnik modulujący napięcie mięśniowe o dodatkowych właściwościach stymulujących syntezę kolagenu. Jest inhibitorem acetylocholiny (neuroprzekaźnika wywołującego skurcz mięśni), a jego działanie polega na zmniejszaniu przepływ impulsu w połączeniach nerwowo-mięśniowych. Redukuje zmarszczki mimiczne, chronologiczne oraz przeciwdziała ich powstawaniu.
Peptydy transportujące
Peptydy biomimetyczne transportujące to krótkie sekwencje aminokwasów, które naśladują działanie naturalnych peptydów obecnych w organizmie i pełnią funkcję nośników. Do najczęściej transportowanych składników aktywnych należą: mikroelementy (np. miedź, mangan, cynk), witaminy oraz inne peptydy. Dodatkowo poprawiają ich biodostępność dzięki temu, że wykazują duże powinowactwo do błon komórkowych.
GHK-Cu (Tripeptyd GHK z jonem miedzi) –transportuje jony miedzi, które biorą udział w regeneracji skóry, produkcji kolagenu i działaniu przeciwzapalnym.
Copper Lysinate/Prolinate –to kompleks na bazie jonów miedzi oraz aminokwasów – proliny i lizyny. Aktywuje enzymy odpowiedzialne za proces powstawania kolagenu i elastyny, wspomaga procesy naprawcze i regeneracyjne.
Działanie kosmetyczne peptydów biomimetycznych
Peptydy biomimetyczne działają wszechstronnie na skórę. Efekty ich działania są szeroko wykorzystywane w produktach kosmetycznych.
Peptydy o działaniu anti-aging
Palmitoyl Tripeptide-38 – pobudza aż 6 głównych składników skóry właściwej (kolagen I, III, IV, laminina, kwas hialuronowy, fibronektyna). Redukuje widoczność zmarszczek, poprawia gęstość skóry.
Copper Tripeptide-1 (GHK-Cu) – regeneruje skórę, pobudza syntezę kolagenu i elastyny, działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie. Wpływa na odnowę, lifting i poprawę struktury skóry.
Palmitoyl Tripeptide-5 – stymuluje produkcję kolagenu w skórze i chroni istniejące włókna kolagenowe. Działa przeciwzmarszczkowo, ujędrniająco i wygładzająco. Przyczynia się do poprawy tekstury skóry, czyniąc ją bardziej gładką i jednolitą.
Peptydy na przebarwienia
Oligopeptide-34 – hamuje aktywność enzymów zaangażowanych w proces melanogenezy (tyrozynazę i TRP-1). Wpływa na redukcję przebarwień, ujednolicenie kolorytu skóry, zmniejszenie plam słonecznych i innych hiperpigmentacji.
Decapeptide-12 – Inhibitor tyrozynazy, bezpośrednio hamuje produkcję melaniny. Wykazuje działanie rozjaśniające skórę, poprzez ograniczenie rozmieszczenia melaniny w skórze. Dzięki temu ujednolica koloryt skóry i eliminuje nierównomierną pigmentację.
Peptydy zapobiegające wypadaniu włosów
Biotinoyl Tripeptide-1 – peptyd sygnałowy zawierający biotynę. Wspiera zakotwiczenie włosów, redukuje ich łamliwość i wypadanie. Stymuluje metabolizm mieszków włosowych.
Decapeptide-4 (CG-IDP2) – wspomaga regenerację mieszków, zwiększa ekspresję keratyny i kolagenu w cebulkach włosowych.
Acetyl Decapeptide-3 – stymuluje proliferację komórek macierzy włosa i aktywuje fibroblasty. Pobudza mieszki włosowe do wzrostu, przedłuża fazę anagenu oraz wzmacnia korzeń włosa.
Copper Tripeptide-1 (GHK-Cu) – poprawia ukrwienie skóry głowy, aktywuje ekspresję genów odpowiedzialnych za wzrost włosa, regeneruje uszkodzone mieszki włosowe.
Warto zaznaczyć, że peptydy biomimetyczne wykazują działanie długofalowe. Efekty ich stosowania nie są widoczne od razu, ale utrzymują się długo.
Peptydy biomimetyczne to innowacyjne składniki kosmetyczne, które dzięki swojej strukturze i funkcjom naśladującym naturalne procesy organizmu, potrafią skutecznie wspierać pielęgnację skóry. Są bezpieczne, dobrze tolerowane, a ich działanie obejmuje zarówno profilaktykę starzenia, jak i intensywną regenerację. Z uwagi na swoją skuteczność i szerokie zastosowanie, stanowią przyszłość kosmetologii anti-aging i pielęgnacji skóry wymagającej.
Cukry, inaczej zwane węglowodanami lub sacharydami, to szeroka grupa związków organicznych złożonych z atomów węgla, wodoru oraz tlenu. Z uwagi na swoje cenne właściwości i wielokierunkowe działanie są częstym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów.
Podział cukrów
Ze względu na budowę cząsteczkową wyróżniamy cukry proste (monosacharydy) oraz złożone (disacharydy, oligosacharydy, polisacharydy).
Podział sacharydów:
monosacharydy – składają się z jednej cząsteczki cukrowej (np. glukoza, fruktoza),
oligosacharydy – zbudowane z 2 (disacharydy) do 10 jednostek cukrów prostych połączonych ze sobą wiązaniami glikozydowymi (np. sacharoza, laktoza),
polisacharydy – składają się z ponad 10 monosacharydów (np. skrobia, celuloza).
Wpływ na skórę i włosy
Cukry znalazły zastosowanie w branży kosmetycznej zarówno jako składniki aktywne wykazujące korzystne działanie na skórę, jak i funkcjonalne odpowiadające za właściwości fizykochemiczne kosmetyku (stabilność, lepkość, konsystencja).
W kosmetykach cukry pełnią przede wszystkim rolę humektantów, co oznacza, że mają zdolność do wiązania wody, pomagając w ten sposób utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia skóry. Przykładem popularnego silnego humektanta jest kwas hialuronowy, który często jest składnikiem kremów nawilżających, szczególnie polecanych do pielęgnacji skóry suchej i odwodnionej. Niektóre cukry np. trehaloza wykazują właściwości przeciwutleniające, przez co chronią skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które mogą przyspieszać starzenie się skóry. Z kolei inne, takie jak β-glukan czy miód działają przeciwzapalnie i przyspieszają procesy regeneracji. Takie cukry sprawdzają się świetnie w pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Ponadto niektóre węglowodany np. inulina są prebiotykami, które wspomagają rozwój korzystnych bakterii na powierzchni skóry.
Wiele cukrów wykazuje pozytywne działanie nie tylko w pielęgnacji skóry, ale także włosów. Z uwagi na właściwości nawilżające, wygładzające i zmiękczające składniki te zapobiegają przesuszeniu włosów, nadają im połysk i wpływają na ogólną poprawę ich kondycji. Co więcej obecność niektórych sacharydów w recepturze kosmetyku zapobiega krystalizacji masy przy ujściu z butelki czy tubki.
Cukry w kosmetykach
Cukry to składniki bardzo popularne i często wykorzystywane w kosmetykach.
Trehaloza
Trehaloza to disacharyd złożony z dwóch cząsteczek glukozy, który występuje naturalnie i pełni rolę ochronną dla bakterii, grzybów czy bezkręgowców przed wpływem niekorzystnych warunków środowiskowych. W kosmetykach składnik ten wykazuje silne właściwości nawilżające i antyoksydacyjnie. Pełni także funkcję stabilizującą i ochronną dla masy produktu.
Kwas hialuronowy
Kwas hialuronowy to polisacharyd z grupy glikozaminoglikanów otrzymywany w wyniku procesów biotechnologicznych. Jest to składnik silnie nawilżający. Dzięki właściwościom higroskopijnym jedna cząsteczka kwasu hialuronowego jest w stanie związać ok. 250 cząsteczek wody. Z uwagi na masę cząsteczkową wyróżnia się kwas hialuronowy niskocząsteczkowy, charakteryzujący się lepszą przenikalnością do głębszych warstw naskórka oraz wysokocząsteczkowy, który tworzy warstwę chroniącą przed nadmierną transepidermalną utratą wody i szkodliwymi czynnikami środowiskowymi. W celu uzyskania kompleksowego działania na skórę często łączone są obie formy tego kwasu.
W kosmetyce zastosowanie znalazły również pochodne kwasu hialuronowego, takie jak hialuronianu sodu czy hialuronianu potasu. Oprócz działania nawilżającego, kwas hialuronowy zagęszcza i stabilizuje fazę wodną kosmetyku, a w produktach do pielęgnacji włosów zapobiega ich elektryzowaniu się.
Inulina
Inulina to polisacharyd, który naturalnie występujący w korzeniach, bulwach i kłączach roślin. Składnik ten wykazuje właściwości nawilżające poprzez tworzenie na skórze ochronnego filmu, który zapobiega utracie wody z naskórka. Dodatkowo inulina jest przeciwutleniaczem. Działa również jako prebiotyk, wspomagając mikrobiom skóry. W kosmetykach do włosów wygładza, nabłyszcza i nawilża, natomiast w preparatach myjących obniża potencjał drażniący związków powierzchniowo czynnych. Ponadto inulina często jest składnikiem kremów do cery wrażliwej, kremów nawilżających, odżywczych, łagodzących podrażnienia i przeciwtrądzikowych.
Ksylitol
Ksylitol to cukier pozyskiwany z kory brzozy. Składnik ten nawilża, ogranicza transepidermalną utratę wody (TEWL) oraz uelastycznia warstwę rogową naskórka. Dodatkowo ksylitol wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne, a także łagodzi podrażnienia. Podobnie jak w przypadku trehalozy, jego obecność w recepturze zapobiega krystalizacji masy kosmetycznej. Ksylitol znalazł zastosowanie w kosmetykach do pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej oraz w produktach regenerujących, takich jak kremy, balsamy i żele.
Beta-glukan
Βeta-glukan to polisacharyd obecny w źdźbłach zbóż, owsa, pszenicy i jęczmienia, a także w ścianach komórkowych drożdży i grzybów. Składnik ten chętnie wykorzystywany jest w przemyśle kosmetycznym ze względu na właściwości nawilżające, przeciwzapalne, wygładzające, regenerujące i wzmacniające skórę. Dodatkowo ma on korzystny wpływ na włosy poprzez ich nabłyszczanie, wzmacnianie i zmniejszanie łamliwości.
Glukoza
Glukoza (cukier gronowy) to surowiec otrzymywany w wyniku hydrolizy skrobi. Jest składnikiem naturalnego czynnika nawilżającego (NMF), który odgrywa istotną rolę w prawidłowym nawilżeniu skóry. Dodatkowo glukoza zapobiega przesuszeniu włosów i rozdwajaniu się końcówek.
Sacharoza
Sacharoza to disacharyd składający się z glukozy i fruktozy pozyskiwany z trzciny cukrowej lub buraków cukrowych. Jest to klasyczny cukier stołowy występujący w postaci drobnych kryształków. Stanowi on główny składnik pasty cukrowej do depilacji czy peelingów cukrowych, w których pełni rolę naturalnego ścierniwa i delikatnie usuwa martwe komórki naskórka, pozostawiając gładką skórę.
Celuloza i jej pochodne
Celuloza jest polisacharydem stanowiącym materiał budulcowy roślin. Stosowana w kosmetykach celuloza mikrokrystaliczna pełni rolę zagęstnika, który nadaje wrażenie gładkości, efekt matujący, nie pozostawiając przy tym uczucia lepkości. Drobinki celulozowe oraz octan celulozy znalazły zastosowanie w peelingach do twarzy i ciała jako środek złuszczający, stanowiąc naturalne zamienniki polietylenu. W kosmetykach myjących wykorzystywana jest natomiast hydroksypropylometyloceluloza, która skutecznie zagęszcza układy detergentowe.
Skrobia
Skrobia to polisacharyd otrzymywany z ziemniaków, ryżu bądź kukurydzy. Składnik ten charakteryzuje się właściwościami adhezyjnymi oraz zdolnością pochłaniania wilgoci. Dodatkowo skrobia może poprawiać właściwości kryjące. Surowiec ten znalazł zastosowanie w produktach do makijażu (pudry, cienie do powiek, róże, podkłady), zasypkach dla dzieci, a także w suchych szamponach, w których odpowiada za wchłanianie nadmiaru sebum ze skóry głowy.
Miód i jego pochodne
Miód jest jednym z naturalnych składników wykorzystywanych w kosmetyce, który składa się głównie z dwóch cukrów prostych – glukozy i fruktozy. Surowiec ten stosowany jest od dawna w kosmetykach ze względu na właściwości wygładzające, zmiękczające, nawilżające i przeciwzapalne. Jest on częstym składnikiem maseczek nawilżających czy produktów do ust, w których wygładza spierzchnięty naskórek warg. Otrzymywana z miodu czwartorzędowa pochodna amoniowa (Hydroxypropyltrimonium Honey) to popularny składnik kondycjonujący stosowany w szamponach, odżywkach, produktach 2w1, kremach do twarzy i ciała. Składnik ten wiąże wodę, nadaje włosom połysk, a także wygładza je i ułatwia rozczesywanie na mokro.
Cukry w kosmetykach pełnią szereg funkcji, od nawilżania, przez regenerację, po łagodzenie podrażnień. Wykazują pozytywny wpływ na skórę, włosy, ale i na sam kosmetyk. Biorąc pod uwagę korzyści wynikające z zastosowania sacharydów w codziennej pielęgnacji warto zwrócić uwagę na ich obecność w składzie kosmetyku.
