Każdego dnia w Twojej skórze zachodzi proces, który po cichu odbiera jej jędrność, elastyczność i naturalny blask. Działa niezależnie od wieku czy rodzaju cery i nie zatrzymuje się ani na chwilę. Ten proces to glikacja białek, jeden z głównych winowajców przedwczesnego starzenia. Jeśli chcesz wiedzieć, dlaczego skóra traci sprężystość szybciej, niż powinna i co możesz zrobić, aby ten proces spowolnić, ten artykuł pokaże Ci to krok po kroku. To wiedza, która może realnie zmienić sposób, w jaki dbasz o swoją cerę.

Glikacja białek – co to za proces?

Glikacja to spontaniczny, kilkuetapowy proces przebiegający bez udziału enzymów, który polega na łączeniu cząsteczek cukru z białkami, tłuszczami i kwasami nukleinowymi w organizmie, co prowadzi do ich uszkodzenia i zaburzenia funkcji. W skórze zmiany te dotyczą głównie kolagenu i elastyny – białek odpowiedzialnych za jędrność, elastyczność i młody wygląd skóry.

Powstające w końcowym etapie glikacji tzw. produkty zaawansowanej glikacji (AGEs – Advanced Glycation End Products) sprawiają, że struktura tych białek zostaje trwale uszkodzona:

• kolagen staje się sztywny i mniej elastyczny – zamiast tworzyć uporządkowaną sieć, włókna kolagenowe łączą się w sposób chaotyczny i przestają spełniać prawidłowo swoje funkcje,
• elastyna traci zdolność rozciągania i kurczenia się, przez co skóra staje się wiotka, mało elastyczna i mniej odporna na zmiany kształtu,
• zmodyfikowane białka są trudniejsze do rozłożenia i usunięcia przez enzymy naprawcze skóry, co prowadzi do ich nagromadzenia.

Czy wiesz, że…
Kolagen i elastyna to białka, których okres półtrwania w skórze jest bardzo długi (kolagen ok. 15 lat, elastyna nawet 40-70 lat). To znaczy, że są wyjątkowo narażone na proces glikacji. Powstające w nich uszkodzenia z czasem kumulują się, a to skutkuje utratą ich naturalnych funkcji.

Poza bezpośrednim wpływem na białka, AGEs wykazują także zdolność do wiązania się ze specyficznymi receptorami (RAGE) na powierzchni komórek, co nasila dodatkowo procesy zapalne i stres oksydacyjny – dwa mechanizmy o potwierdzonym udziale w procesie starzenia. W skórze receptory RAGE odnotowano m.in. na powierzchni komórek, takich jak: keratynocyty, fibroblasty, melanocyty oraz komórki dendrytyczne.

Objawy glikacji widoczne na skórze

Glikacja to proces wewnętrzny, ale jej skutki są wyraźnie widoczne są na skórze. Do najbardziej charakterystycznych objawów należą:

• zmarszczki i bruzdy – które wynikają ze spadku sprężystości skóry,
• utrata owalu twarzy – związana z uszkodzeniem włókien kolagenowych i elastynowych,
• suchość skóry – glikacja wpływa negatywnie na zdolność skóry do wiązania wody,
• szary, ziemisty koloryt – efekt zaburzeń mikrokrążenia, zmniejszonego dotlenienia i odżywienia skóry,
• przebarwienia i nierówny koloryt – na skutek zwiększonej produkcji barwnika,
• wolniejsza regeneracja i naprawa uszkodzeń skóry– fibroblasty są mniej aktywne, a macierz zewnątrzkomórkowa gorzej wspiera naprawę tkanek.

Co przyspiesza glikację?

Głównym czynnikiem warunkującym powstawanie zaawansowanych produktów glikacji jest wysoki poziom glukozy we krwi. Wynika on zarówno z regularnego spożywania pokarmów bogatych w cukier (słodycze, dosładzane napoje, wyroby cukiernicze), jak i diety bogatej w żywność o wysokim indeksie glikemicznym.

Pamiętaj!
Nawet jeśli produkty nie zawierają dużej ilości cukru, ale po spożyciu powodują szybki wzrost poziomu glukozy we krwi to przyczyniają się do zintensyfikowania procesu glikacji.

Do produktów o wysokim indeksie glikemicznym należy np. białe pieczywo, ryż. Na indeks glikemiczny produktów wpływa także ich obróbka termiczna np. rozgotowany makaron będzie miał wyższy indeks glikemiczny, niż ten ugotowany al dente.

Końcowe produkty glikacji AGEs występują naturalnie również w żywności (dAGEs, dietary advanced glycation end-products). To związki powstające, gdy białka i tłuszcze reagują z cukrami w warunkach wysokiej temperatury, małej wilgotności lub długiego gotowania. Ten proces to reakcja Maillarda – ta sama, która nadaje potrawom brązowy kolor i charakterystyczny aromat (np. rumiana skórka chleba). Inne produkty o wysokiej zawartości dAGEs to: grillowane, smażone, pieczone mięso, sery dojrzewające, smażone ryby, orzechy prażone, żywność typu fast food.

Zaawansowane produkty glikacji mogą powstawać w zwiększonej ilości również w przebiegu niektórych chorób np. cukrzycy, schorzeń o podłożu zapalnym, a także pod wpływem takich czynników jak: palenie tytuniu, nadmierne spożywanie alkoholu, stres czy zanieczyszczenia powietrza.

Glikacja i fotostarzenie – podwójne zagrożenie

Promieniowanie UV, zwłaszcza UVA, nie tylko przyczynia się do bezpośredniego uszkodzenia komórek skóry, ale również nasila proces glikacji. Dzieje się tak dlatego, że promienie UV generują powstawanie w skórze reaktywnych form tlenu (ROS), które przyspieszają tworzenie AGEs. Badania wskazują dodatkowo, że niektóre z końcowych produktów glikacji mogą wykazywać właściwości fotouwrażliwiające i skutkować większym uszkodzeniem skóry pod wpływem promieniowania słonecznego. Prawdziwie błędne koło.

Pamiętaj!

Wspólne działanie promieni UV i nadmiaru cukru w diecie prowadzi do znacznego przyspieszenia procesu starzenia.

Jak przeciwdziałać skutkom glikacji?

Glikacja to proces, który wyraźnie przyczynia się do pogorszenia stanu skóry i przyspieszonego jej starzenia. Co ważne zaawansowane skutki reakcji chemicznej między białkami i cukrami niestety są nieodwracalne. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, która obejmuje zarówno dietę, jak i prawidłową pielęgnację.

Dieta antyglikacyjna – o tym pamiętaj!

• ogranicz spożycie cukrów prostych (słodycze, napoje gazowane i energentyczne) oraz pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym,
• zmniejsz ilość wysoko przetworzonych produktów w diecie, szczególnie smażonych i grillowanych – zawierają one dużo zewnętrznych dAGEs,
• jedz więcej warzyw, owoców, nasion – dostarczają przeciwutleniaczy, które neutralizują wolne rodniki,
• włącz do diety przyprawy o działaniu przeciwglikacyjnym: cynamon, kurkumę, imbir, goździki, oregano, ziele angielskie.

Świadoma pielęgnacja antyglikacyjna

Zrozumienie procesu glikacji i negatywnych skutków, które wywołuje w skórze pokazało jak ważna jest codzienna pielęgnacja antyglikacyjna. Dlatego nowoczesne, zaawansowane technologicznie kosmetyki zostały wzbogacone w składniki aktywne wielokierunkowo przeciwdziałające „cukrowym” uszkodzeniom białek strukturalnych skóry, takie jak:

• karnozyna – naturalny dipeptyd, wykazuje zdolność wiązania z pośrednimi produktami procesu glikacji, hamując dalsze uszkadzanie białek, wspomaga działanie filtrów przeciwsłonecznych, przeciwdziałając powstawaniu wolnych rodników,
• ekstrakt z drzewa jedwabnego – chroni i regeneruje struktury białkowe wspomagając specyficzne systemy neutralizacji reaktywnych produktów pośrednich glikacji, przywraca naturalny poziom melatoniny w komórkach skóry, wspomagając jej nocną regenerację, redukuje widoczne na skórze oznaki zmęczenia: cienie i obrzęki pod oczami, szary i matowy wygląd cery, obniżona elastyczność i napięcie skóry, przywraca cerze promienny wygląd,
• Andrographis paniculata – ekstrakt roślinny wpływający na regulację rytmu dobowego skóry, zapewniając jej odpowiednią ochronę przed wpływem czynników zewnętrznych w ciągu dnia i optymalne warunki do nocnej regeneracji, wykazuje działanie detoksykujące, energentyzujące, wzmacnia ochronę antyoksydacyjną, redukuje widoczność zmarszczek i cieni pod oczami, przywraca cerze blask i wypoczęty wygląd,
• antyoksydanty – witamina C, witamina E, polifenole roślinne, zmniejszają oddziaływanie wolnych rodników, nasilających pośrednio glikację, chronią przed stresem oksydacyjnym,
• składniki chelatujące – kwas fitowy, kwas cytrynowy, zmieszają oddziaływanie metali, które nasilają procesy wolnorodnikowe i przyspieszają glikację białek,
• filtry UV – ograniczają wpływ promieniowania UV, które nie tylko nasila proces glikacji, ale także samo w sobie prowadzi do uszkodzenia struktur komórkowych i przyspieszonego starzenia.

Glikacja to cichy, początkowo niewidoczny, ale niezwykle istotny proces wpływający na przyspieszone starzenie się skóry. Jej efekty są trwałe i trudne do odwrócenia, dlatego tak ważna jest profilaktyka – zarówno poprzez zdrowy styl życia, odpowiednią dietę, jak i świadomą pielęgnację skóry. Zrozumienie wpływu cukru na nasze ciało to klucz do zachowania młodego wyglądu przez dłuższy czas. Nie da się całkowicie zatrzymać czasu, ale można skutecznie spowolnić jego ślady na skórze.